Pogrzeb Śp. kardynała Richarda Kuuia Baawobr

Pomimo tego, że wiemy, że jedyną rzeczą pewną w naszym życiu jest to, że kiedyś ono się skończy, to jednak, kiedy ten moment przychodzi, to często wydaje się jakby nie w porę. Dlatego w Liturgii Godzin, modlimy się na zakończenie dnia o śmierć szczęśliwą.

W ubiegły czwartek, 12 stycznia 2023 r. uczestniczyłem w pogrzebie J.E. ks. kard. Richarda Kuuia Baawobr. W historii Ghany był to trzeci mianowany kardynał z tego kraju. Pierwszym był J.E. ks. kard. Peter Kodowo Appiah Turkson, minowany w 2003 r. Po nim, w 2006 r., kardynałem został J.E. ks. kard. Peter Porekuu Dery. Ks. kard. Baawobr został ogłoszony kardynałem przez papieża Franciszka 30 maja ubiegłego roku. Dzień po ogłoszeniu, byłem na audiencji prywatnej u Ojca Świętego, któremu podziękowałem za tę nominację. W lipcu 2022 r., kard. Baawobr został także wybrany na przewodniczącego SECAM, czyli Sympozjum Konferencji Episkopatów Afryki i Madagaskaru, które swoją siedzibę ma w Akrze. Miał być kreowany kardynałem na Zwyczajnym Konsystorzu Publicznym 27 sierpnia 2022 r. Niestety, po przybyciu do Rzymu tuż przed konsystorzem, ze względu na problemy z sercem musiał być umieszczony na oddziale intensywnej terapii w szpitalu Ducha Świętego w Rzymie, a potem w Poliklinice Gemelli. Niestety, 27 listopada serca kardynała zatrzymało się na zawsze.

Ks. kardynał Richard Kuuia Baawobr, M. Afr., urodził się 21 czerwca 1959 r. w Tom-Zendagangn, w diecezji Wa. Uczęszczał do szkoły podstawowej w rodzinnej wiosce, a potem kontynuował naukę w Niższym Seminarium Duchownym św. Franciszka Ksawerego i szkole średniej Nandom w Wa. W 1979 r. wstąpił do Międzydiecezjalnego Wyższego Seminarium Duchownego św. Wiktora w Tamale, a po studiach filozoficznych w 1981 r., wstąpił do Stowarzyszenia Misjonarzy Afryki, gdzie kontynuował przygotowanie do kapłaństwa. W latach 1981-1982 odbył nowicjat we Fryburgu w Szwajcarii. Następnie w latach 1982-1987 ukończył studia teologiczne w Instytucie Misyjnym w Londynie (MIL). 5 grudnia 1986 r. złożył śluby zakonne w Saint Edward's College w Londynie, a święcenia kapłańskie przyjął 18 lipca 1987 r. Po święceniach kapłańskich pracował jako wikariusz parafii w Livulu, w archidiecezji Kinszasy, w Demokratycznej Republice Konga (1987-1991). W latach 1991-1996 studiował egzegezę na Papieskim Instytucie Biblijnym w Rzymie oraz duchowość ignacjańską w Le Chatelard w Lyonie, we Francji, gdzie uzyskał licencjat z Pisma Świętego i doktorat z teologii biblijnej. Następnie spracował jako formator Misjonarzy Afryki w Kahangali, w Tanzanii (1996-1999). Następnie pełnił funkcje: dyrektora domu formacyjnego w Tuluzie, we Francji (1999-2004); pierwszego asystenta generalnego Misjonarzy Afryki (2004-2010); przełożonego generalnego Misjonarzy Afryki, jako pierwszy pochodzący z Afryki na tym stanowisku (2010-2016) oraz pełnił funkcje wicekanclerza PISAI (Papieskiego Instytutu Studiów Arabsko-Islamskich). Był także wybrany przez Unię Przełożonych Generalnych do udziału w Zgromadzeniu Zwyczajnym Synodu Biskupów poświęconym rodzinie, w 2015 r. Ojciec Święty Franciszek mianował go biskupem diecezji Wa17 lutego 2016 r. Następnie,4 lipca 2020 r. został mianowany członkiem i konsultorem Papieskiej Rady ds. Popierania Jedności Chrześcijan. Jak widać, życie zmarłego kardynała było niezwykle bogate i pełne poświęcenia.

Trumna z jego ciałem przybyła do Akry 21 grudnia ubiegłego roku, o godzinie 19:40. Na lotnisku, miała miejsce Liturgia Słowa przy trumnie kardynała, której przewodniczył J.E. bp Matthew Gyamfi, biskup Sunyani oraz Przewodniczący Konferencji Katolickich Biskupów Ghany, w otoczeniu biskupów, księży, sióstr zakonnych oraz Rycerzy i Dam Marshala.

Odległość od Wa od Akry wynosi 686 km. Dlatego też na uroczystości pogrzebowe do Wa udałem się samolotem 11 stycznia. Zaraz po przylocie, już o godzinie 14:30, uczestniczyłem w modlitwach w domu biskupim, gdzie przyjechał karawan z trumną, którą ustawiono przed drzwiami wejściowymi do domu. Modlitwy te prowadził J.E. bp Emmanuel Kofi Fianu, biskup Ho i wiceprzewodniczący Konferencji Episkopatu Ghany. W tej stacji, uczestniczyła tylko najbliższa rodzina, kilku księży i ja wraz z ks. Maherem Chammas, sekretarzem nuncjatury.

Następnie kondukt ruszył do katedry św. Andrzeja, gdzie modlitwom przewodniczył J.E. bp Gymafi. Tam symbolicznie bp Gymafi położył na trumnę Pismo Święte, krzyż, paschał i stułę. Modlitwy zakończyły się odmówieniem nieszporów za zmarłych. Katedra była wypełniona po brzegi wiernymi i duchowieństwem. Następnie kondukt z trumną udał się na stadion sportowy, który znajduje się tuż obok lotniska. Tam miały się odbyć główne uroczystości pogrzebowe.

Po przybyciu na stadion, naszym oczom ukazały się tłumy ludzi trwających w oczekiwaniu na uroczystości. Wzdłuż linii prostokąta płyty stadiony rozstawione były spiczaste namioty dla uczestników pogrzebu. Naprzeciw miejsca, gdzie był ołtarz, ustawiony był katafalk, na którym miała spocząć trumna kardynała. W niedalekiej odległości od katafalku, przygotowane było już miejsce dla prezydenta i jego świty, który miał przybyć następnego dnia.

Po złożeniu trumny na katafalku i odmówieniu przepisanych modlitw, ludzie zaczęli się gromadzić w kolejce, aby oddać hołd kardynałowi przechodząc przed jego trumną. Wieczorem, o godzinie 20:00 dobyła się Msza św. wigilijna, której przewodniczył J.E. abp Philip Naameh, arcybiskup metropolita Tamale. Na Mszy św. obecni byli prawie wszyscy biskupi z Ghany oraz także przybyli delegaci z zagranicy. Byli obecni kardynałowie z Burkina Faso, Republiki Demokratycznej Kongo, Nigerii oraz Rwandy. Lista pozostałych dostojników, duchownych i świeckich, uczestniczących w pogrzebie, była dość długa. Po Mszy św. miało miejsce modlitewne czuwanie przez całą noc, prowadzone przez różne grupy modlitewne.

Msza pogrzebowa rozpoczęła się o godzinie 10:00 dnia następnego. Przewodniczył jej J.E. ks. kard. Peter Kodowo Appiah Turkson, Kanclerz Papieskiej Akademii Nauk i Nauk Społecznych. Specjalnym lotem na tę celebrację przybył Prezydent Republiki Ghany J.E. Nana Addo Akufo-Addo, wraz ze świtą składającą się z najwyższych dostojników państwowych. Duchowieństwa przybyło jeszcze więcej niż na Mszę wigilijną. Homilię wygłosił ks. Stanley Lubungo, Przełożony Generalny Zgromadzenia Misjonarzy Afryki. Po modlitwie po komunii skierowałem do zgromadzonych krótkie słowo, gdzie odczytałem treść telegramu jaki z tej okazji wystosował do rodziny i diecezji Wa Papież Franciszek. Przypomniałem także, że na zaproszenie kard. Baawobra, diecezja Wa, była pierwszą, gdzie odbyłem swoją pasterską wizytę. Jako ostatni głos zabrał Prezydent Akufo-Addo, przypominając jak wielką postacią dla Ghany był zmarły kardynał. Na zakończenie, Prezydent przywitał się ze wszystkimi obecnymi biskupami. Po modlitwie przy trumnie udaliśmy się do katedry, gdzie ostatecznie miały spocząć doczesne szczątki kardynała Baawobr. Tam przy akompaniamencie tradycyjnych śpiewów, w prostej ceremonii, według rytuału obrzędów pogrzebowych spoczęła trumna kardynała w katedrze.

Zmarły kardynał miał tylko 63 lata, kiedy odszedł do Pana. My jeszcze pozostaliśmy w tym życiu, aby wypełnić Wolę Bożą, która polecił nam pełnić nasz Pan Jezus Chrystus. Ale któregoś dnia i my podążymy tą samą drogą, którą podążył śp. ks. kard. Richard Kuui Baawobr. Dlatego nie zapominajmy, aby być zawsze gotowym, gdy wezwanie przyjdzie.

† Henryk M. Jagodziński
Nuncjusz Apostolski w Ghanie

14 stycznia 2023 r.