KORYTNICA, Św. Floriana m.

Adres:
28-305 Sobków, Korytnica nr 13
tel. 41-387-40-04

liczba mieszkańców: 864

Proboszcz:
ks. Eustachiusz Ptak, KHM, ur. 1955 (Mieronice), wyśw. 1980, mian. 1993

Rys historyczny:
Nazwę miejscowości, nawiązującej do koryta rzeki, zapisywano jako Choritnica, Corithnicza. Pierwsza wzmianka źródłowa o Korytnicy pochodzi z 1224 r., kiedy to Leszek Biały, książę sandomierski nadał stąd przywilej dla klasztoru jędrzejowskiego. Wieś była starym gniazdem rodu Jelitczyków. Szczegółowe zapiski dotyczące dziedziczenia tegoż gniazda sugerują, że już ok. 1399 r. mogła istnieć we wsi kaplica – a na pewno był kapelan.

W szlacheckim gnieździe
W 1413 r. Florian z Korytnicy herbu Jelita, kasztelan wiślicki wystawił we wsi drewniany kościół parafialny pw. św. Jan Chrzciciela, a bp krakowski Wojciech Jastrzębiec ów kościół uposażył i erygował parafię, obejmującą wówczas jedną wieś. W okresie reformacji ok. 1570 r. kościół został przejęty przez kalwinów na blisko 30 lat. Wizyta kardynała Radziwiłła w 1588 r. zastała „kościół sprofanowany przez kacerstwo (…), obecnie katolikom przywrócony. Nadaństwo Balickich” (J. Bukowski, „Dzieje reformacji...”, s.643).

Korytnica często zmieniała właścicieli, wikłały się sprawy dziedziczenia, a obowiązek kolatorskiego uposażania kościoła spełniany był bardzo różnie. Budowę obecnej świątyni (w miejsce pierwotnej drewnianej) rozpoczął w 1635 r. proboszcz Korytnicy ks. Andrzej Gawłowski.

Ówczesny dziedzic-kolator Józefat Szaniawski niewiele interesował się stanem swych dóbr, za to z pewnością pomagała kościołowi Anna z Ossolińskich Szaniawska, słynna z dobroczynności. W czasach insurekcji kościuszkowskiej Korytnica wraz z kościołem została spustoszona. Wtedy kolejny Józefat Szaniawski, prałat kapituły krakowskiej (i współdziedzic klucza sobkowskiego), kościół częściowo odremontował i uposażył. Tak więc gorsze lub lepsze czasy Korytnicy i kościoła wiązały się zarówno z zawirowaniami polskiej historii, jak i z gospodarnością kolejnych dziedziców. Ich nazwiska figurują dzisiaj na kościelnych epitafiach.

Wokół cennego tryptyku
Obecny kościół, murowany z kamienia, zbudowany w latach 1645-1656, konsekrowany w 1656 r., był wielokrotnie przebudowywany i odnawiany. Po 1686 r. wzmocniono go obudowaniem szkarpami. Budowla składa się z nawy, węższego prezbiterium i tzw. kaplicy Balickich. Posadzka jest z szarego marmuru.

W głównym ołtarzu w nawie – barokowy krucyfiks i obraz św. Floriana na zsuwie, powyżej – św. Jakub Apostoł. Ołtarze – główny i trzy boczne, są późnobarokowe z końca XVIII wieku. W kaplicy znajduje się otoczony czcią obraz Najświętszej Maryi Panny w sukience z XVIII wieku, a także krypty. W kościele zwraca uwagę ładnie zachowana polichromia, z wkomponowanymi herbami dawnych właścicieli.

Najcenniejszym i efektownym zabytkiem wnętrza jest tryptyk z przełomu XVI/XVII w., malowany na drewnie, dużych rozmiarów, przedstawiający 6 osobnych scen ewangelicznych. W polu środkowym umieszczono Ukrzyżowanie, a na kwaterach skrzydeł: Zwiastowanie, Nawiedzenie, Narodzenie, Obrzezanie, Hołd Trzech Króli, Chrystusa w świątyni. Według miejscowych podań ołtarz tryptykowy mógł pochodzić z pierwotnego kościoła, co potwierdzają akta wizytacyjne (z 1679 r.) z archiwum kapituły krakowskiej. Piękny tryptyk, po gruntownej konserwacji, znajduje się obecnie na ścianie nawy głównej korytnickiej świątyni.

Czy wiesz, że…
Znaczne ożywienie okolicy, a zarazem popularność Korytnicy powodują prowadzone tu regularnie od lat 90. XX wieku wykopaliska i badania geologiczne, nadzorowane przez ośrodki akademickie, głównie z Kielc i Krakowa. Badania odbywają się na terenie cmentarzyska z kultury przeworskiej, w zapadlisku tektonicznym okresu mioceńskiego.

Odpust: św. Floriana – 4 maja