BODZENTYN, Św. Stanisława b. m.

Adres:
26-010 Bodzentyn, ul. Kościelna nr 3
tel. 794-159-795

liczba mieszkańców: 4 449

Proboszcz:
ks. Leszek Sikorski, dr teol., KHK, ur. 1963 (Secemin), wyśw. 1988, mian. 2003

Wikariusz:
ks. Jakub Suchecki, mgr teol., ur. 1993 (Kazimierza Wielka, Miłosierdzia Bożego), wyśw. 2019, mian. 2022

Kaplice:
Bodzentyn (kościół pw. Ducha Świętego)

Rys historyczny:
Miasto Bodzentyn zostało założone w XIV w. przez bp. Jana Bodzantę, który z Tarczka przeniósł tutaj rezydencję biskupią – kasztelanię. Kolejni biskupi troszczyli się o swój gród, a kościół wyposażali w cenne zabytki – niektóre z nich i dzisiaj pozostają unikatami w skali kraju. Miasto straciło prawa miejskie po powstaniu styczniowym, odzyskało je w 1994 r.

Biskupi  mecenat
Pierwsze wieki w historii miasta łączą się z działalnością kolejnych biskupów, którzy fundowali kościoły, budowali zamek, ratusz, mury miejskie, zakładali szpitale i ogrody, rozbudowywali wodociągi, troszczyli się o handel i cechy rzemieślnicze, animowali kulturę, ogrodnictwo, sztukę. Począwszy od biskupa Bodzanty, byli to: Florian z Mokrska, Jan Radlicki, Piotr Wysz, Zbigniew Oleśnicki, Jan Konarski, Piotr Myszkowski, Jakub Zadzik, Andrzej Trzebicki, Jan Małachowski, Franciszek Krasicki, Felicjan Szaniawski, Kajetan Sołtyk.

Kolejni królowie polscy potwierdzali przywileje dla miasta, odnoszące się najczęściej do jarmarków. W poł. XVII w. liczyło ono 850 mieszkańców i ponad 130 domów. W 1789 r. uchwałą Sejmu Wielkiego o likwidacji dóbr biskupów krakowskich na cele wojskowe, Bodzentyn przeszedł na krótko na własność rządu polskiego, a potem austriackiego.

Cenny zabytek
Kościół parafialny pw. św. Stanisława, zbudowany w latach 1440-1452 (w miejsce pierwszego kościoła z 1355 r., spalonego) z inicjatywy kard. Zbigniewa Oleśnickiego, był kilkakrotnie przebudowywany. Przyczyną były pożary, nawiedzające Bodzentyn. Kościół św. Stanisława to pokaźny gmach gotycki z późnorenesansowymi sklepieniami, w typie bazylikowym, orientowany na wschód, wybudowany z cegły, wejścia ozdobione ostrołukowymi portalami gotyckimi z piaskowca. Ze środkowej nawy pod chórem najlepiej widać całość trójnawowej świątyni, w której warto zobaczyć:

• ołtarz główny, pochodzący z katedry wawelskiej (1546 r.), drewniany, w stylu odrodzenia, bardzo okazały. W centrum obraz Pana Jezusa na krzyżu w otoczeniu konnych, przyglądających się Męce. Autorem tego malarskiego zabytku jest Piotr Wenetus z Wenecji. Z lewej strony ołtarza – rzeźba św. Stanisława Bpa, z prawej św. Wacława (autorstwa Cinniego ze Sieny);
• słynny maryjny gotycki tryptyk bodzentyński z 1508 r., jedyne oryginalnie zachowane dzieło Marcina Czarnego z Krakowa, ucznia Wita Stwosza;
• renesansowy nagrobek bp. Franciszka Krasińskiego, zm. w 1577;
• XV-wieczna polichromowana rzeźba gotycka Matki Bożej z Dzieciątkiem w stylu pięknych Madonn (ok.1430 r.);
• Kamienna chrzcielnica gotycka, ufundowana w 1492 r. przez syna królewskiego, bpa F.Jagiellończyka;
• Gotycka tablica erekcyjna z 1452 r., przedstawiająca m.in. fundatora w kardynalskich szatach;
• Obrazy: Chrystusa Zmartwychwstałego z początku XVI w., Ukrzyżowania z ok. 1600 r., św. Anny Samotrzeć z poł. XVII, św. Barbary z XVIII, ponadto Pieta barokowa z XVIII wieku;
• Pamiątkowe tablice, m.in. urodzonego tutaj znanego malarza Józefa Szermentowskiego i upamiętniająca pobyt  w kościele kard. Karola Wojtyły.   

Jednym ciekawszych zabytków Bodzentyna jest odbudowany kościół pw. Świętego Ducha. Pierwotnie był to drewniany kościół wzniesiony z fundacji bp. Jana Rzeszowskiego w 1457 r. W pierwszej poł. XVII w. zastąpił go murowany, spalony  w 1917 r.

Czy wiesz, że…        
W II połowie XIV wieku miasto zostało otoczone murem obronnym, którego pozostałości są widoczne jeszcze dzisiaj. Zachowały się również stare założenia urbanistyczne z dwoma rynkami, górnym i dolnym z XVI wieku.

Patriotyzmem wykazali się bodzentynianie w okresie powstania styczniowego, walcząc także pod kierunkiem miejscowych wikariuszy. W następstwie tych wydarzeń miasto w 1869 r. straciło prawa miejskie.

W 1914 r. w mieście gościł brygadier Piłsudski

Odpusty: św. Stanisława – 8 maja;
Matki Bożej Różańcowej – I niedziela października