SZCZAWORYŻ, Św. Jakuba Ap.

Adres:
28-100 Busko–Zdrój, Szczaworyż nr 47
tel. 41-376-12-78

www.parafia-szczaworyz.pl

liczba mieszkańców: 1 620

Proboszcz:
ks. Stanisław Kondrak, mgr lic. prawa kan., KHW, ur. 1950 (Samsonów), wyśw. 1978, mian. 1991

Rys historyczny:
Szczaworyż to mała miejscowość leżąca przy trasie z Buska Zdroju do Tarnowa. Nazwa Szczaworyż pochodzi od prasłowiańskiego słowa – „szczewożysz” – pyskujesz. Pyskaci – pierwsi mieszkańcy tej osady wymarli, nazwa jednak, lekko zmodyfikowana przetrwała.

O tym, że Szczaworyż jest jedną z najstarszych miejscowości w naszym regionie, świadczy nie tylko nazwa, lecz także historyczne zapiski, według których ważną rolę spełniała ta miejscowość w tworzącym się państwie Polskim.

Według Historycznego opisu kościołów ks. Jana Wiśniewskiego z Sandomierza, pierwszy drewniany kościół stanął na wzgórzu w 1126 r., spłonął w 1598 r. W zapiskach Jana Długosza czytamy: „W Szczaworyżu stoi kościół drewniany pw. św. Jakuba Apostoła i św. Leonarda Wyznawcy”. Na kościół murowany trzeba było poczekać blisko 250 lat. Według napisu umieszczonego na kamiennym słupie, który stoi na cmentarzu grzebalnym, obecny kościół murowany z kamienia został wybudowany w 1430 r. (w katalogu parafii jest data 1613 r.??). Świątynia ta została rozbudowana w 1618 r., o czym świadczy łaciński napis umieszczony na łuku przed głównym ołtarzem przy zakrystii. W 1618 r. został on również konsekrowany przez bpa Tomasza Oborskiego, sufragana krakowskiego. Kolejne rozbudowy kościoła miały miejsce w XVIII i XIX w. Wtedy to zostały dobudowane dwie późnobarokowe kaplice – południowa i północna, przedsionek oraz wejście na chór. W 1904 r. na wzgórzu obok kościoła stanęła kaplica wybudowana na ruinach budynku parafialnego pochodzącego z XVII w. Późnorenesansowy kościół z pozostałościami gotyckimi w prezbiterium opiętym szkarpami posiada ołtarz główny rokokowy z rzeźbami świętych. Na zasuwie znajduje się późnobarokowy obraz św. Jakuba Starszego. Rzeźby Chrystusa Zmartwychwstałego i św. Sebastiana – barokowe. 

Lata wojny kościół przetrwał w stanie prawie nienaruszonym. Jedyną większą stratą była kradzież dzwonów, które zabrali Niemcy. Nowe dzwony zakupione staraniem mieszkańców parafii oraz duszpasterzy Szczaworyża w 1968 r. poświęcił bp Jan Jaroszewicz. Kościół nie jest jedynym ciekawym zabytkiem znajdującym się na tym terenie. Co jakiś czas archeolodzy, prowadzący badania, odkrywają nowe obiekty świadczące o bogatej historii tych ziem. I tak na przykład w Żarnikach, w połowie lat 60-tych przeprowadzono badania kurhanu, który pochodzi z czasów przedchrześcijańskich.

Parafia dziś 
Cała świątynia została gruntownie odnowiona. I tak wykonana została nowa konstrukcja wieży, dach pokryto blachą miedzianą, odnowiono elewacje, posadzki, budynki przykościelne, dzwonnicę, wybudowany został ołtarz polowy, kaplica przedpogrzebowa. Odrestaurowano ołtarz boczny oraz kryptę, w której znajduje się trumna ze szczątkami Kosteckich – fundatorów kościoła. W 1996 r., po odnowieniu wspomnianej krypty, odbyły się ponowne uroczystości pogrzebowe dawnych właścicieli Szczaworyża. Na tę uroczystość przyjechali ich potomkowie nie tylko z całej Polski, lecz także z Europy Zachodniej i z Kanady.

W przykościelnym budynku, z tzw. starej plebanii, pochodzącej z XVI w., a ostatnio odnowionej i wyremontowanej, obecnie utworzono kaplicę przedpogrzebową. Podczas prac remontowych przypadkowo odkryto starą piwnicę, która prawdopodobnie wybudowana została wcześniej niż kościół.

Szczaworyska Pani 
Królową parafii jest Matka Boża Szczaworyska. Jej obraz znajduje się w głównym ołtarzu. W przeszłości należał on do kamedułów, którzy mieli swój klasztor na górze Chełmicy. W czasie najazdu szwedzkiego, chcąc ocalić obraz, zanieśli go właśnie do kościoła w Szczaworyżu. I rzeczywiście ich przeczucia się spełniły. Szwedzi nie tylko zniszczyli klasztor, ale też zamordowali zakonników. Ocalał jedynie obraz, który można oglądać do dnia dzisiejszego w szczaworyskim kościele.

Czy wiesz, że:
Kościół św. Jakuba Apostoła w Szczaworyżu znajduje się na trasie Małopolskiej Drogi św. Jakuba. Tzw. Małopolska Droga (otwarta w dniu 25 lipca 2009 r. – czyli w święto św. Jakuba Apostoła) jest oznaczona jakubowymi muszlami (co ok. 100 metrów) oraz żółtymi strzałkami, ustawionymi zawsze w jednym kierunku, na zachód – do katedry w Santiago de Compostella. Jest ona odzwierciedleniem średniowiecznej drogi do Santiago de Compostella w Hiszpanii i związana z pielgrzymowaniem do grobu św. Jakuba. Trasa odtworzona w Polsce (z Sandomierza do Tyńca) jest fragmentem Drogi św. Jakuba – europejskiej sieci szlaków pielgrzymich prowadzących do grobu św. Jakuba w Santiago. Jest on jedną z odnóg Via Regia. Długość trasy Sandomierz – Santiago de Compostella wynosi: 3242 km (przez Pragę) lub 3909 km (przez Wrocław). W 1993 r. drogi św. Jakuba wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Warto nadmienić, że do Santiago de Compostella dwukrotnie pielgrzymowała Jan Paweł II, a w 1989 r. zorganizował tan Światowe Dni Młodzieży.

Odpusty: św. Jakuba Apostoła – 25 lipca
Matki Bożej Szczaworyskiej – drugi dzień Zielonych Świąt