Wręczenie Listów Uwierzytelniających w RPA

W liturgiczne wspomnienie Najświętszej Maryi Panny Królowej złożyłem moje listy uwierzytelniające, akredytujące mnie jako Nuncjusza Apostolskiego w Republice Południowej Afryki – pisze do nas Ksiądz Arcybiskup Henryk Jagodziński.

Najkrócej rzecz ujmując, listy uwierzytelniające są oficjalnym dokumentem, za pośrednictwem którego, głowa jednego państwa akredytuje swojego dyplomatycznego przedstawiciela przy głowie innego państwa.

„Konwencja wiedeńska o stosunkach dyplomatycznych” z 1961 r., w swoim art. 13 stanowi:

1. Uważa się, że szef misji objął swoje funkcje w państwie przyjmującym, gdy złożył swoje listy uwierzytelniające bądź gdy notyfikował o swoim przybyciu, a wierna kopia jego listów uwierzytelniających została złożona w Ministerstwie Spraw Zagranicznych państwa przyjmującego lub w innym ministerstwie uznanym za właściwe, zgodnie z praktyką panującą w państwie przyjmującym, która powinna być stosowana w jednolity sposób.

2. Kolejność składania listów uwierzytelniających lub ich wiernych kopii jest ustalana według daty i godziny przybycia szefa misji.

Gwoli jeszcze jasności, zacytuję także art. 14, który mówi o rodzajach szefów misji:

1. Szefowie misji dzielą się na trzy klasy, a mianowicie:
a)  ambasadorów i nuncjuszów, akredytowanych przy głowach państw, oraz innych szefów misji równorzędnego stopnia;
b)  posłów, ministrów i internuncjuszów, akredytowanych przy głowach państw;
c)  chargé d'affaires, akredytowanych przy ministrach spraw zagranicznych.

2. Poza sprawami pierwszeństwa i etykiety nie będzie się czyniło żadnych różnic między szefami misji w zależności od ich klasy.

Wspomniana konwencja, przedstawia ogólne zasady relacji i zwyczajów dyplomatycznych, natomiast każdy kraj ma swój własny, wypracowany protokół dotyczący ich szczegółowego zastosowania, w tym również ceremonii składania listów uwierzytelniających. W trakcie tej uroczystości składa się nie tylko list akredytujący nowego ambasadora lub nuncjusza, ale także list odwołujący jego poprzednika. Na marginesie dodam, że tego rodzaju dokumenty, według protokołu watykańskiego, pisane są ręcznie, pismem kaligraficznym i są oczywiście podpisywane osobiście przez Ojca Świętego.

W Republice Południowej Afryki ta ceremonia ma miejsce w reprezentacyjnej prezydenckiej rezydencji o wdzięcznej nazwie Makgatho, w stolicy kraju, Pretorii. Jest to w zasadzie cały kompleks budynków rządowych, gdzie w jednym z nich prezydent przyjmuje oficjalnych gości. Jak można sobie wyobrazić, już sama droga prowadząca do rezydencji ma formę bardzo ozdobną. Fronton jest zbudowany tak, aby pod zadaszeniem mógł zmieścić się samochód. Przed samym budynkiem znajduje się też kwiecisty klomb, który tworzy swoiste rondo wokół, którego poruszają się samochody i gdzie umieszczone są dwa maszty na flagi. Patrząc od strony rezydencji, po lewej stronie powiewa flaga RPA, a po prawej jest wolny masz na którym wiesza się flagę kraju skąd przybywa dany gość.

Ceremonię wręczania listów uwierzytelniając poprzedzała próba, która odbywała się w przededniu uroczystości. Wraz z dyrektorem protokołu, prześledziliśmy wszystkie etapy naszej przyszłej ceremonii. Na tych ćwiczeniach, była także obecna kompania honorowa oraz orkiestra wojskowa, która miała odgrywać hymny poszczególnych krajów. Listy uwierzytelniające miało złożyć dziesięciu ambasadorów z następujących krajów: Gwinea, Nikaragua, Peru, Chiny Ludowe, Wenezuela, Stolica Święta, Gwinea Bissau, Arabia Saudyjska, Finlandia i Ghana. Jako to piękne, i w tym ważnym momencie Ghana mi towarzyszyła w osobie swojego ambasadora.

Następnego dnia otrzymaliśmy smutną wiadomość, że z powodu złego stanu zdrowia, Prezydent RPA J.E. Cyril Ramaphosa, nie będzie mógł uczestniczyć w tej ceremonii. Zamiast niego będzie obecny jego zastępca J.E. Paul Mashatile, który na ten czas będzie pełnił funkcję prezydenta.

Sama uroczystość miała się rozpocząć o godzinie 14.00 w Sali Listów Uwierzytelniających. Poprzedzało ją, pełne splendoru, przybycie ambasadorów. Samochody ustawiły się w wyznaczonej kolejności przed bramą wjazdową, i co jakiś czas, w eskorcie wojskowych żandarmów na motocyklach, dojeżdżali do zadaszenia przed frontonem budynku Makgatho. Po wyjściu z samochodu i przywitaniu z szefem protokołu, następowało powitanie kompanii honorowej i odegranie hymnu. Na mszcie już powiewała odpowiednia flaga z kraju ambasadora. Zadbano również o takie szczegóły, że miejsce gdzie należało stać, zaznaczone było czarnym punktem na posadzce. Po odegraniu hymnu przechodziło się do Sali Listów Uwierzytelniających w towarzystwie pracowników protokołu. W Sali, były ustawione w dwóch rzędach krzesła, pod flagami danego kraju. Ambasador miał prawo do jednej osoby towarzyszącej, którą mógł być ktoś z pracowników ambasady albo członek najbliższej rodziny. Dlatego pod każdą flagą były przygotowane dwa krzesła. Ponieważ, ks. prałat Dario Paviša, sekretarz Nuncjatury w RPA, był na urlopie, zamiast niego, towarzyszył mi jeden z naszych świeckich pracowników, pan Lethlogonolo Mantshongo. Kiedy wszyscy ambasadorzy przybyli w komplecie i zajęli swoje miejsca, po chwili oczekiwania wszedł pan Prezydent J.E. Paul Mashatile. Ceremonia miała bardzo prosty przebieg. J.E. Szef protokołu, po kolei przedstawiała ambasadorów, po czymkierowała prośbę o wręczenie listów uwierzytelniających. Głowa misji, wraz z osobą towarzyszącą, podchodziła do Prezydenta i po powitaniu ukłonem, podchodziła do stojącego mikrofonu, aby wygłosić krótkie przemówienie, które nie mogło trwać więcej niż trzy minuty. Poza jednym wyjątkiem, wszyscy zastosowali się do tego zalecenia. Następnie następowało wręczenie listów Prezydentowi, i na koniec pamiątkowa fotografia. W swoim krótkim przemówieniu, na początku przekazałem panu Prezydentowi pozdrowienia i błogosławieństwo od Papieża Franciszka. Następnie powiedziałem że czuję się zaszczycony móc złożyć listy uwierzytelniające jako Nuncjusz Apostolski w Republice Południowej Afryki i list odwołujący mojego poprzednika. Ten szlachetny naród i Stolica Apostolska utrzymują ciepłe, pełne i owocne stosunki dyplomatyczne od 1994 r. Stolica Apostolska ma nadzieję, że stosunki te będą się tylko wzmacniać i rozkwitać. Rzeczywiście, ten naród nadal stanowi przykład tego, co można osiągnąć dzięki autentycznej demokracji: źródłu lepszego życia dla wszystkich. W przeszłości kraj ten wykazał się odwagą, stawiając bezpośrednio czoła niesprawiedliwości, a Stolica Apostolska wspiera obywateli tego kraju w dalszych wysiłkach, aby zapewnić wszystkim możliwość zabrania głosu, zwłaszcza słabym i marginalizowanym. W imieniu Ojca Świętego Papieża Franciszka życzyłem panu Prezydentowi i jego dumnemu narodowi tego, aby w dalszym ciągu promowali społeczeństwo oparte na filarach sprawiedliwości i pokoju. Wypowiedziałem także prośbę o obfite błogosławieństwo Boga Wszechmogącego dla Republiki Południowej Afryki. Na zakończenie, podziękowałem również za to spotkanie i zapewniłem pana Prezydent o modlitwie, i powiedziałem aby Pan Bóg go błogosławił i błogosławił Republikę Południowej Afryki.

Ostatnim elementem tej ceremonii było wspólne zdjęcie z panem Prezydentem, dwoma dyrektorami departamentów i nowymi ambasadorami, które zostało wykonane na zewnątrz.

A dla mnie w perspektywie jeszcze cztery takie ceremonie w: Lesotho, Eswatini, Namibii i Botswanie. Powtarzając za Cyceronem, chciałoby się powiedzieć, że „omnia rerum principia suntparva”, tzn. początki wszystkich rzeczy są małe. Ale najważniejsze, że ten początek już się zaczął.

✠ Henryk M. Jagodziński
NUNCJUSZ APOSTOLSKI W RPA, LESOTHO, NAMIBII, ESWATINI i BOTSWANIE

Pretoria, dnia 22 sierpnia 2024 r.